Lesmateriaal statistiek: achtergrondinformatie

• Dit zijn feiten
  Statistiek is geen onderdeel van wiskunde, het is een apart vak zoals economie of aardrijkskunde.
  In het secundair onderwijs heeft statistiek een plaats gekregen binnen de lesuren wiskunde.

• Dit zijn gevolgen
  Als het leerplan wiskunde ook statistiek bevat, dan geef je 2 verschillende vakken:
  wiskunde
  en statistiek.
  Elk vak heeft een eigen specifieke inhoud en een eigen didactische aanpak:
  die moet je beheersen voor wiskunde
  en die moet je beheersen voor statistiek.

• Dit zijn vragen
  Wat is typisch voor statistiek qua inhoud, denkkader, manier van aanpak, …?
  Wat zijn de verschillen tussen wiskunde en statistiek en hoe ga je daarmee om in de klas?
  Hoe kan een coherent curriculum statistiek – over de leerjaren heen – eruitzien?
  Hoe kan je statistiek verbinden met wetenschappen, economie, humane wetenschappen, STEM..?
  … en welke ondersteuning krijgen leerkrachten om statistiek "als statistiek" te onderwijzen?

• Een aanrader
  De tekst Data en toeval is een tekst die je kan gebruiken bij een eerste kennismaking
  met statistiek. Het is een tekst geschreven voor de eerste graad. Hij toont op een zeer eenvoudige
  manier hoe je in statistiek te werk gaat.

  
  Wie echt bekommerd is om het onderricht in het secundair onderwijs,
  en tegelijkertijd de snelgroeiende nood opmerkt om, in onze maatschappij,
  met kennis van zaken om te gaan met data,
  moet zich afvragen welke delen van statistiek te begrijpen zijn
  voor jongens en meisjes van het secundair,
  en op welke manier zij best aangebracht worden.
  Helen Mary Walker (1931)

• Weinig leerlingen worden statisticus.
• Veel leerlingen krijgen statistiek in hun verdere studie.
• Alle leerlingen ontmoeten statistiek in het dagelijkse leven.

Naast het verschil tussen inductief redeneren in de verklarende statistiek en deductief redeneren in de wiskunde, zijn er tal van andere elementen die statistiek onderscheiden van wiskunde.
Dat geldt in het bijzonder voor de focus op variabiliteit en de rol van context.

• Variabiliteit
  Statistiek is een wetenschap die een coherente set van methoden en technieken aanreikt om met variabiliteit om te gaan.
  Variabiliteit kan veel verschillende oorzaken hebben. Voorbeelden hiervan zie je in onderstaande tekst.
  Variabiliteit: een typische component van statistiek (5 juni 2022).
  Op blz. 2–3 van de tekst Data en toeval staan voorbeelden die het onderscheid tussen een wiskundige vraag en een statistische vraag illustreren. Een statistische vraag verwacht een antwoord waarin variabiliteit een rol speelt.

• Context
  In statistiek gaat abstract redeneren hand in hand met interpreteren van data en context.
  Dat context echt belangrijk is ontdek je in onderstaande tekst.
  Context: een cruciale factor bij een statistisch onderzoek (5 juni 2022).

  
  Met data werken is zowel een kunst als een wetenschap.
  Je leert dit niet door zomaar formele methoden te beheersen.
  Je hebt ook nood aan voorbeelden die je worden aangereikt
  door je huidige leerkrachten en door leermeesters uit het verleden.
  Een goede statisticus, net zoals een goede musicus,
  ben je niet, als je alleen maar techniek beheerst.
  David Moore (1998)

Volgens de Council of Graduate Schools (VS) heeft een autonome discipline, met een eigen naam,
recht van bestaan als zij het volgende gelijktijdig heeft teweeggebracht:

1. een eigen methodologie, met een substantiële literatuur over het vakgebied
2. een significant aantal professionelen die tewerkgesteld zijn in dit specifieke vakgebied
3. professionele tijdschriften die de nieuwe ontdekkingen in het vakgebied publiceren
4. een beduidende vraag vanuit de maatschappij naar de diensten die dit vakgebied levert.
Statistiek voldoet aan elk van deze vier criteria.

Klik hier voor enkele voorbeelden van universiteiten  waar statistiek een autonoom departement is
met eigen onderzoek en eigen onderwijs, juist zoals een departement wiskunde of een departement fysica, enz.

STATISTIEK IS ...

Statistiek is de wetenschap die je helpt om, vanuit data, de wereld beter te begrijpen.
Statistiek is cruciaal bij beslissingen die een directe impact hebben op je levenskwaliteit. Denk maar aan de gezondheidszorg, de ecologie of de economie.
Statistiek is ook onontbeerlijk voor een behoorlijk bestuur van een land, provincie of stad.
Statistische geletterdheid, juist zoals lezen en schrijven, is een basiscompetentie in onze huidige informatiemaatschappij.

STATISTIEK IS NIET ...

Statistiek is geen onderdeel van wiskunde.
Statistiek is een aparte discipline zoals aardrijkskunde of economie.
Aan de Universiteit Hasselt kan je een diploma van ‘master in de statistiek’ behalen
en je kan er zelfs een ‘doctoraat in de statistiek’ maken.
In het secundair onderwijs heeft statistiek een plaats gekregen binnen de lesuren wiskunde.
Statistiek verdient een ruime plaats in het onderwijs.

UNIVERSELE ONDERWIJSDOELEN STATISTIEK

Kijk hoe statistiek echt werkt en neem dat als kern van je onderwijs.

Onderricht in de statistiek zorgt ervoor dat de leerling:
• in staat is om een onderzoeksvraag te formuleren die vanuit data kan aangepakt worden en daarbij ook een plan kan opstellen om relevante data te verzamelen
• geëigende statistische methoden kent om op exploratie te gaan in een dataset en zinvol gebruik kan maken van ICT bij rekenen en tekenen
• vanuit een correct inzicht in variabiliteit een statistische analyse kan uitvoeren en de onderzoeksresultaten ook helder kan presenteren met verantwoorde conclusies in een juiste context
• een quasi-automatische reflex heeft ontwikkeld om statistische uitspraken met een kritische geest te bekijken en om ze op hun juiste waarde te beoordelen.

Statistiek is
de wetenschap van het "leren uit data"
in aanwezigheid van variabiliteit en toeval
en waarbij de context van een authentiek onderzoek cruciaal is.