Project R-6020

Onderzoek naar een methodologie voor architecten voor de beoordeling en integratie van duurzaam materiaalgebruik vanaf de vroege ontwerpfase. (Onderzoek)

Onderzoek naar een methodologie voor architecten voor de beoordeling en integratie van duurzaam materiaalgebruik vanaf de vroege ontwerpfase. De focus van duurzaamheid binnen de bouwsector is stilaan aan het verschuiven van aandacht voor energieprestatie van gebouwen tijdens de gebruiksfase naar aandacht voor de globale milieu-impact van gebouwen over hun volledige levensduur. Materiaalgebruik speelt hierin een belangrijke rol. Milieu-impact wordt meestal met behulp van een levenscyclusanalyse (LCA) berekend, maar bestaande rekentools zijn vaak pas bruikbaar voor evaluatie van de prestatie van het gebouwontwerp achteraf, terwijl uit voorgaande studies reeds het belang van de impact van vroege ontwerpbeslissingen naar voor is gekomen. Op gebouwniveau is deze berekening ook nog niet erg bekend bij architecten (geen wetgeving hieromtrent) en ook complex (veelheid aan materialen, het unieke design, ...). De huidige aanpak is dan ook niet afgestemd op de architect, hoewel hij net instaat voor het gebouwontwerp en dus een grote impact heeft op de uiteindelijke milieu-impact van een gebouw (cfr. de impact van het ontwerp op de energieprestatie). Het doel van dit doctoraatsonderzoek is de ontwikkeling van een objectieve en wetenschappelijk onderbouwde methodologie, die de duurzaamheid van materiaalgebruik op gebouwniveau kan beoordelen, bruikbare feedback kan geven over de te verwachten milieu-impact vanaf de vroege ontwerpfase en specifiek gericht is op gebruik door architecten. Het onderzoek wordt opgesplitst in 3 fasen, telkens met een eigen doelstelling. De eerste onderzoeksfase is gericht op kennisopbouw, opgedeeld in twee deelonderzoekslijnen: 1) kennis van het huidige en toekomstige (wetgevende) kader en de bestaande toepassingen van LCA-gerelateerde beoordelingsmethoden om de milieu-impact van materialen in een gebouw te bepalen; 2) analyseren van de huidige situatie in de Vlaamse bouwsector en meer specifiek de kennis, noden en wensen van de Vlaamse architecten met betrekking tot duurzaam materiaalgebruik en hun verwachtingen omtrent een mogelijke bepaling van de milieu-impact. De tweede onderzoeksfase is gericht op de implementatie van de voorgaande inzichten in de ontwikkeling van een geschikte rekenmethodologie. Hiervoor wordt vertrokken van een geschikte bestaande LCA-rekenmethodologie (meest aangewezen is deze van de MMG-methodiek). Er zal worden gekeken in welke mate dit model aangepast dient te worden aan gebruik door de architect vanaf de vroege ontwerpfase. Zo zal onderzocht worden hoe het ontbreken van informatie van één of meerdere ontwerpparameters die pas later in het ontwerpproces worden vastgelegd kan worden opgevangen, bv. door het gebruik van defaultoplossingen. Deze defaultoplossingen zullen onderworpen worden aan een onzekerheids- en gevoeligheidsanalyse om hun representativiteit en nauwkeurigheid te bepalen. Daarnaast is het noodzakelijk zicht te krijgen op de momenten in het ontwerpproces waarop feedback nodig en wenselijk voor de architect is en hoe deze dan geformuleerd kan/moet worden. De derde onderzoeksfase heeft tot doel het voorlopige rekenmodel te testen en verder af te stemmen op de noden en wensen van de Vlaamse architect. Dit zal gebeuren door middel van focusgroepen en testpanels die feedback geven over verschillende aspecten van bruikbaarheid, effectiviteit en gebruiksvriendelijkheid van de methodologie, zoals de manier en momenten waarop zij feedback krijgen en/of verwachten, de userinterface, de outputformats, de inputprocedures, ... . Daarnaast zal gekeken worden naar het leerproces dat geïnduceerd kan worden bij een architect over verschillende projecten heen. Ook zal worden nagedacht over de mogelijkheden tot verdere softwarematige uitwerking (in samenwerking met andere onderzoekers en informatici) in navolging van dit doctoraatsonderzoek. De kennisopbouw uit de eerste onderzoeksfase werd reeds voor een groot deel uitgevoerd in het afgelopen jaar (sinds 1 oktober 2013). Momenteel is er ook overleg gaande rond een eventuele samenwerking met OVAM en VITO.

01 januari 2015 - 31 december 2018