Project R-1332

ECO bestudeert huishouding van het leven. (Onderzoek)

Het Methusalem-project ECO bestudeert de effecten van veranderingen in het abiotisch milieu op ecosystemen, op de conditie en gezondheid van planten (en dieren). Hierbij komen alle hiërarchische organisatieniveaus aan bod, gaande van cellen, organismen, populaties en ecosystemen, landschappen en regio┌s, tot continenten en zelfs de globale schaal. De ECO-onderzoekers zijn dan ook actief op erg complementaire niveaus. Planten vormen hierbij het belangrijkste (maar niet het enige) aandachtspunt, aangezien zij de basis vormen van alle leven op aarde en de fundamenten uitmaken van elk ecosysteem. Verstoringen of veranderingen in het milieu hebben niet altijd dezelfde ruimtelijke impact. Sommige beperken zich tot het lokale niveau, bv. een cadmiumlozing in een beek, de verontreiniging van de bodem door een lek, een rupsenplaag. Andere werken door op regionaal niveau, zoals de luchtverontreiniging of te hoge kwikconcentraties boven een stedelijke agglomeratie, te hoge ozonconcentraties, depositie van nutriënten (mineralen) in het aquatische milieu, verzuring van de bodem. Nog andere veranderingen zijn van globaal niveau, denk bv. aan de klimaatopwarming, het verhoogd atmosferisch CO2-gehalte of de atmosferische verspreiding van contaminanten (besmettelijke stoffen). Sommige veranderingen leiden ogenblikkelijk tot een respons en verstoring (enkele seconden, minuten of uren), maar andere kunnen ook dagen, weken, jaren of zelfs eeuwen lang doorwerken. Binnen het Methusalem-project ECO bestuderen we al deze verschillende niveaus, over de verschillende tijdsspannes. Alle leven op onze planeet zit vervat binnen ecosystemen. Ecosystemen zijn min of meer duidelijk afgebakende eenheden waarbinnen energie van de zon wordt opgevangen en doorgegeven, en materie wordt verwerkt. Een ecosysteem bestaat uit levende of biotische elementen, en het abiotisch (fysisch, chemisch) milieu zoals water, bodem, lucht. Net zoals in een huishouden (─eco┌ komt van het Griekse ─oikos┌ dat huis of huishouding betekent) staan coherentie, samenwerking en interacties, balansen tussen input en output, centraal. Een ecosysteem interageert met het milieu en wordt erdoor beïnvloed, maar kan het milieu ook zelf wijzigen (denk bv. maar aan een landbouwecosysteem). Naast het milieu is de ecologie ├ een exacte wetenschap ├ dan ook erg trendy geworden in de 20ste en 21ste eeuw. Centraal binnen ECO staat de zoektocht naar mechanistische verklaringen, d.w.z. processen trachten te begrijpen en verklaren in relatie tot het fysico-chemisch milieu. In essentie gaat het dan ook om de studie van oorzaken (veranderingen in het milieu, verstoringen van de leefomgeving) en gevolgen (ecofysiologische en chemische responsprocessen). Methusalem-consortium ECO - samenstelling De Methusalemfinanciering werd toegekend aan Prof. Reinhart Ceulemans, woordvoerder van de onderzoeksgroep Planten- en Vegetatie-ecologie (PLECO, departement Biologie aan de Universiteit Antwerpen), in een consortium met de onderzoeksgroep Milieubiologie van de Universiteit Hasselt (Prof. Jaco Vangronsveld, Departement SBM). Daarenboven kadert de Methusalemfinanciering binnen het Onderzoeksexcellentiecentrum ECO, dat naast de centrale PLECO-groep, ook de onderzoeksgroep Ecofysiologie, Biochemie en Toxicologie (EBT, departement Biologie) enerzijds en het Environmental Analysis Center (Mitac 1, departement Chemie) anderzijds ├ beiden van de Universiteit Antwerpen ├ incorporeert. ECO bundelt dus een verscheidenheid aan onderzoeksgroepen van divers, maar verwant pluimage (ecologen, fysiologen, ecotoxicologen, milieu-chemisten, analytische chemische, biologen). Dat is noodzakelijk gezien de complexiteit van het bestudeerde onderwerp (milieu en ecologie) en de variatie aan diverse technieken (chemische analysen, moleculair biologische bepalingen, terreinobservaties, modellering, celfysiologische methoden,....) die gehanteerd worden. Het Methusalem-project en het Onderzoeksexcellentiecentrum willen vanuit de Universiteiten van Antwerpen en Hasselt een toonaangevende rol spelen in het ecologisch en milieu-onderzoek op het nationale en internationale onderzoeksforum.

01 januari 2008 - 31 december 2014