Bekijk de inhoud van deze pagina
Ethische Commissie Dierenproeven
Over ECD
Algemeen
De Ethische Commissie Dierproeven (ECD) heeft als opdracht:
- de evaluatie van geplande proeven
- toezien op het vereiste opleidingsniveau en bekwaamheid van de personen die meewerken aan de proeven
- het opstellen van criteria op ethisch vlak inzake dierproeven
- advies verlenen aan gebruikers, proefleiders en medewerkers inzake de ethische aspecten van dierproeven
- een retrospectieve analyse uit te voeren van alle projecten.
ECD huishoudelijk reglement (pdf, 72 KB)
Interne regelgeving en algemene wetgeving
Procedure, evaluatie & retrospectieve analyse
Procedure
- De onderzoeker verstuurt een ingevuld aanvraagformulier naar ethischecommissiedierproeven@uhasselt.be. De onderzoeker houdt hiervoor rekening met de mogelijke vergaderdata van de ECD.
- De onderzoeker ontvangt een bevestigingsmail van de ECD met een referentienummer voor de opvolging van zijn/haar aanvraag.
Voor nieuw onderzoek worden onderzoekers uitgenodigd tijdens de vergadering om hun matrix te bespreken. Bij een aanpassing van een onderzoek en/of de verlenging van bestaande onderzoeken worden veranderingen onderzocht tijdens de vergadering en wordt de feedback van de ECD gecommuniceerd aan de onderzoeker, via e-mail. - Tijdens de vergadering van de ECD wordt de aanvraag beoordeeld. Indien nodig, zal de voorzitter van de ECD opmerkingen geven en/of vragen stellen (tijdens de vergadering maar ook via mail). Onderzoekers hebben 1 week om een antwoord te formuleren op de vragen en opmerkingen. Daarna dienen de onderzoekers het aangepaste aanvraagformulier terug sturen naar ethischecommissiedierproeven@uhasselt.be, met een duidelijke aanduiding van de aanpassingen.
- De antwoorden worden beoordeeld door de ECD. Als het antwoord volstaat, krijgt de onderzoeker het goedkeuringsbewijs samen met het laatste versie van de aanvraag.
- Het aanvraagformulier wordt samen met het goedkeuringsbewijs ingediend in Tick@lab, zodat de onderzoekers hun experimenten met dierenproeven kunnen beginnen.
- Van zodra het experimentele onderzoek afgerond wordt, vullen de onderzoekers de retrospectieve analyse in en versturen dit naar ethischecommissiedierproeven@uhasselt.be.
gedetailleerde flowchart (pdf, 197 KB)
Projectevaluatie
Evaluatie van een project gebeurt op basis van nationale en internationale richtlijnen vastgelegd in de Wet van 14 augustus 1986, betreffende de bescherming en het welzijn van dieren, en het Koninklijk Besluit van 29 mei 2013 betreffende de bescherming van proefdieren. Dit KB is een rechtstreeks gevolg van het aannemen van de nieuwe Europese Richtlijn 2010/63/EU over het gebruik van dieren voor wetenschappelijke doeleinden.
Een project wordt geëvalueerd op basis van een onderzoeksvoorstel waarbij gebruik dient te worden gemaakt van een model ethische matrix formulier. Maandelijks wordt door de ECD een overleg gepland met de verantwoordelijke onderzoekers van de ingediende projecten, waarbij een besluit wordt genomen gebaseerd op de dialoog tussen de onderzoekers en de ECD leden.
De projectevaluatie wordt uitgevoerd met een mate van uitvoerigheid die past bij het soort project en is specifiek bedoeld om te verifiëren of het project aan de volgende criteria voldoet:
- het project is vanuit wetenschappelijk of onderwijskundig oogpunt verantwoord of wettelijk vereist
- de doeleinden van het project rechtvaardigen het gebruik van dieren; indien alternatieven bestaan, is het verboden om proefdieren te gebruiken
- het project is zo opgezet dat de dierproeven zo humaan en milieuvriendelijke mogelijk kunnen worden uitgevoerd.
De projectevaluatie omvat in het bijzonder:
- een beoordeling van de doelstellingen van het project en de voorspelde wetenschappelijke baten of educatieve waarden
- een beoordeling van de vraag of het project in overeenstemming is met de vereiste vervanging, vermindering en verfijning
- een beoordeling van de indeling van het project naar de ernst van de dierproeven
- een schade-batenanalyse van het project, waarbij wordt nagegaan of de schade in de vorm van lijden, pijn en angst van de dieren wordt gerechtvaardigd door het verwachte resultaat, met inachtneming van ethische overwegingen, en op termijn voordelen kan opleveren voor mens, dier of milieu
- een beoordeling van de wetenschappelijke motiveringen
- een lijst met humane eindpunten; dit zijn criteria om meer ongerief bij een dier te voorkomen dan voor het doel van de proef strikt noodzakelijk is (bijvoorbeeld door het dier te doden of andere gepaste maatregelen te nemen).
Elke wijziging aan het onderzoeksvoorstel (bijvoorbeeld het te gebruiken aantal dieren, de gebruikte onderzoeksmethoden, de looptijd van de dierproef) moet ter goedkeuring worden voorgelegd aan de ECD alvorens te proef te mogen vervolgen. Hierbij moet eveneens een tussentijdse evaluatie van de reeds uitgevoerde experimenten worden toegevoegd aan het onderzoeksprotocol.
Een aanvraag tot goedkeuring door de ECD moet tevens een niet-confidentiële niet-technische samenvatting (NTS) van het onderzoeksvoorstel bevatten. Deze samenvatting bevat informatie over de doelstellingen van de dierproef, het aantal en de soorten gebruikte proefdieren. Deze samenvatting moet bovendien een inschatting weergeven van de voorspelde schade en baten van de dierproef en tegelijk ook aantonen dat aan de vereiste vervanging, vermindering en verfijning van dierproeven wordt voldaan. De samenvattingen van de goedgekeurde projecten worden publiek gemaakt.
Retrospectieve analyse van projecten
Na afloop van de dierproef dient een retrospectieve analyse te worden voorgelegd aan de ECD. Hierin wordt onder meer een overzicht gemaakt van de uitgevoerde experimenten, de hiervoor gebruikte dieren (aantal, soort, geslacht, e.d.), inzichten voor alternatieven voortvloeiend uit de uitgevoerde experimenten, en eveneens een welzijnsevaluatie van de dierproef waarbij een vergelijking wordt gemaakt tussen het ingeschatte ongerief voor aanvang van de proef en het werkelijke ongerief dat de dieren hebben ondervonden tijdens de proef (met verklaring van een eventuele discrepantie).
Alle gegevens met betrekking tot een dierproef of onderzoeksvoorstel worden bewaard tot drie jaren na afloop van de dierproef waarop de gegevens betrekking hebben.
Samenstelling Ethische Commissie Dierproeven
Om aanvaard te worden als Ethische Commissie moet deze bij de Dienst aantonen dat zij voldoet aan onderstaande voorwaarden:
- de Ethische Commissie is samengesteld uit ten minste zeven leden
- de expertise van de leden van de Commissie zorgt voor deskundigheid op het vlak van ethiek, alternatieve methoden voor dierproeven, dierengezondheid en -welzijn alsook op het vlak van onderzoekstechnieken, proefopzet en statistische analyse
- de dierenarts of deskundige belast met het toezicht op de gezondheid en het welzijn van de dieren, maakt deel uit van de Commissie
- een vertegenwoordiger van de Dierenwelzijnscel maakt deel uit van de Ethische Commissie dierproeven
- de Ethische Commissie Dierproeven dient er bij de uitvoering van haar taken over te waken dat zich geen enkel belangenconflict voordoet en dat de evaluaties onpartijdig verlopen door rekening te houden met het advies van partijen die onafhankelijk zijn van de gebruiker die een aanvraag tot projectvergunning indient.
De Dierenwelzijnscel heeft als opdracht:
- verstrekken van advies aan het personeel dat met de proefdieren omgaat betreffende dierenwelzijn in samenhang met de aanschaf, de huisvesting, de verzorging en het gebruik van de proefdieren
- adviseren van het personeel over de toepassing van het voorschrift inzake vervanging, vermindering en verfijning en het op de hoogte houden van de technische en wetenschappelijke ontwikkelingen inzake de toepassing van dat voorschrift
- zorg dragen voor de vaststelling en toetsing van bedrijfsinterne procedures inzake monitoring, rapportage en follow-up met betrekking tot het welzijn van de in de inrichting gehuisveste of gebruikte proefdieren
- de ontwikkeling en resultaten van projecten opvolgen, rekening houdend met de effecten op de gebruikte proefdieren, het in kaart brengen van de elementen die verder kunnen bijdragen tot vervanging, vermindering en verfijning en hierover adviseren
- advies uitbrengen over adoptieregelingen, met inbegrip van advies met betrekking tot de passende socialisatie van de voor adoptie vrijgegeven proefdieren.
- er op letten dat het fokken, de huisvesting en de verzorging worden verfijnd teneinde elke vorm van pijn, lijden, angst en blijvende schade die de dieren kunnen ondervinden, te voorkomen of tot het minimum te beperken.
Deze cel omvat ten minste één vertegenwoordiger van de personen belast met de bijzondere verzorging van de proefdieren en in voorkomend geval een vertegenwoordiger van de proefleiders. De deskundige belast met het toezicht op de gezondheid en het welzijn van de dieren heeft een begeleidende taak in deze cel. Een verantwoordelijke van de Dierenwelzijnscel is tevens lid van de ECD.
De Dierenwelzijnscel kan gecontacteerd worden via dierenwelzijnscel@uhasselt.be, voor vragen/bezorgdheden omtrent dierenwelzijn.