Afgrijselijk of fascinerend? UHasselt-biologen starten allereerste schoonheidswedstrijd voor parasieten
Welke eigenschappen van parasieten doen mensen gruwelen, en welke zorgen er net voor dat mensen hen toch kunnen waarderen? Die vragen staan centraal in het WASP-P project van het Centrum voor Milieukunde van UHasselt. Een soort van schoonheidswedstrijd waarbij het brede publiek 10 parasietsoorten mag beoordelen op verschillende eigenschappen. Van mooi of lelijk tot onschuldig of angstaanjagend. “We willen beter begrijpen hoe mensen naar parasietsoorten kijken. Want ook al zien ze er op eerste zicht misschien niet allemaal even mooi uit als een panda, belangrijk voor de biodiversiteit zijn ze absoluut wel. En het is onze taak als mens om ook deze soorten te beschermen”, zeggen biologen dr. Tiziana Gobbin en dr. Armando Cruz Laufer.
Parasieten
WASP-P (World Archives of Species Perception - Parasite) is een korte online enquête waarbij het publiek 10 foto’s van parasietsoorten te zien krijgt. Deze moeten ze dan beoordelen op bepaalde parameters. Vinden ze de parasietsoort mooi of lelijk, saai of interessant? En denken ze dat deze belangrijk is voor het ecosysteem of niet? “Er zijn geen juiste of foute antwoorden, het gaat enkel om de mening van de respondenten. Het invullen van de enquête duurt slechts een paar minuten, en levert ons belangrijke informatie op over de publieke perceptie rond parasietsoorten”, zegt dr. Tiziana Gobbin. “Dit is het allereerste onderzoek naar hoe mensen kijken naar parasieten en de informatie die we hieruit kunnen halen zal helpen om natuurbeleid en -behoud in de praktijk te ondersteunen.”
Want onderzoek blijkt dat acties rond natuurbehoud succesvoller zijn, wanneer ze de steun krijgen van het brede publiek. Zo worden bijvoorbeeld aantrekkelijke dieren meer gepromoot en beter beschermd dan diersoorten die als minder mooi worden gezien. “Wanneer we daarom behoudsprogramma’s willen opstarten rond parasieten, moeten we eerst beter begrijpen hoe parasietsoorten precies gepercipieerd worden. Welke eigenschappen zorgen ervoor dat mensen een parasietsoort waarderen en welke net niet? En dat doen we met ons platform WASP-P”, zegt dr. Armando Cruz Laufer.
Publieke perceptie in kaart brengen
En het beschermen van parasieten is erg belangrijk. Parasieten zijn namelijk één van de grootste groepen organismen op aarde en zijn van cruciaal belang voor ons ecosysteem. Ze reguleren alle populaties in de wereld en zorgen er zo voor dat soorten niet te veel gaan verspreiden, daarnaast zijn ze een erg belangrijk onderdeel van de biodiversiteit en een goede indicator om te weten hoe het met onze ecosystemen gesteld is. “Maar het gaat niet goed met de wereldwijde populatie van parasieten. Naar schatting 30 procent van alle parasieten wereldwijd staan op het einde van deze eeuw op de rand van uitsterven, en vele parasietsoorten kunnen zelfs uitsterven vooraleer ze zelfs nog maar ontdekt werden en beschreven zijn”, zegt dr. Tiziana Gobbin. “Er zijn daarom dringend acties nodig om wilde parasieten beter te beschermen, want het negeren van hoe het met parasieten gesteld is, staat gelijk aan het negeren van meer dan de helft van alle biodiversiteit.”
foto: Varoamijt
Geef nieuw ontdekte soorten een naam
Na het invullen van de vragenlijst, kan iedereen ook mee helpen om vier nieuw ontdekte parasietsoorten een naam te geven. Recent ontdekten de UHasselt-biologen namelijk vier nieuwe parasietsoorten die zich nestelen in de kieuwen van een zoetwater vissoort (familie Cichlidae) in rivieren in de Democratische Republiek Congo. “Er worden wel vaker nieuwe soorten ontdekt, maar wat deze vier speciaal maakt, is dat we ze ontdekten bij vissen uit een museumcollectie van het Afrika Museum in Tervuren daterend uit de jaren ‘40 en ‘50”, zegt Tiziana Gobbin.
Bij de ontdekking van een nieuwe diersoort, moeten wetenschappers verschillende stappen volgen. Zo moeten ze alle kenmerken van de nieuwe soort uitgebreid beschrijven en stalen nemen die dan opgeslagen worden in natuurhistorische collecties voor toekomstig onderzoek. En daarnaast moet de soort natuurlijk ook een naam krijgen. Die bestaat steeds uit twee delen, de soortnaam: in dit geval Cichlidogyrus, omdat de parasieten gevonden zijn bij een vissoort uit de familie van de cichliden. Voor het tweede gedeelte van de naam zijn de onderzoekers vrij om zelf iets te kiezen, ze bedachten voor alle vier de soorten twee mogelijke opties als naam. Het brede publiek mag hieruit stemmen en zo meehelpen om de nieuwe parasietsoorten een naam te geven. Stemmen kan tot 15 mei 2025.
Doe mee aan dit onderzoek via tinyurl.com/wasp-parasite het platform is zowel in het Nederlands als Engels en 8 andere talen beschikbaar. Op voorhand al wat kennis hebben over parasieten is niet nodig