Grootste Europese studie voor stralingsbescherming tegen radon en natuurlijke radioactieve materialen

De mens wordt continu – in meer of mindere mate – blootgesteld aan natuurlijke radioactiviteit vanuit de ondergrond of uit bouwmaterialen, die in de woning gebruikt werden (zie kaderstuk). Maar het effect van die lage dosissen straling op beroepshalve blootgestelde werkers of het algemene publiek, waaronder ook groepen met hogere radiosensitiviteit zoals kinderen en zwangere vrouwen, is tot nu toe nog altijd niet geheel duidelijk. Het Europese Horizon 2020-onderzoeksproject RadoNorm start daarom nu met een grootschalig onderzoek. Op 9 en 10 september vindt de start van het project plaats.

22 miljoen euro onderzoeksgeld

RadoNorm is met 22 miljoen euro het grootste en meest uitgebreide onderzoeksproject rond dit thema ooit. Want niet alleen de effecten op de mens worden op biomedisch en microbiologisch vlak bestudeerd, er worden ook vernieuwde dosimetrische modellen ontwikkeld om effecten op mens en omgeving beter in te schatten. “Ook wordt er gekeken naar hoe mensen omgaan met het risico van deze stralingen, en hoe ze kunnen aangespoord worden om actie te ondernemen om deze risico’s in te dijken. Het is onder andere op deze laatste vraag dat UHasselt samen met SCK CEN en UAntwerpen een antwoord zoeken”, zegt prof. dr. Robert Malina, milieu-econoom aan UHasselt.

“Communicatie over radon en NORM kan een sleutelrol spelen om burgers tot actie aan te zetten. Om hierin inzicht te krijgen, zullen we een brede waaier aan onderzoeksmethoden inzetten zoals bevragingen bij de brede bevolking en de industrie”, aldus dr. Robbe Geysmans, socioloog bij SCK CEN. Dr. Tanja Perko vervolgt: “De grote kracht van dit project is dat het veel wetenschappers en wetenschappelijke disciplines samenbrengt, niet enkel uit de natuurwetenschappen, maar ook uit de sociale wetenschappen.”

Mogelijke risico’s

Hoe groot schatten de onderzoekers het gevaar in van deze lage dosissen stralingen uit NORM en Radon op de mens? Prof. Wouter Schroeyers, UHasselt: “Alles moet je in perspectief plaatsen. Factoren zoals roken en luchtverontreiniging zijn natuurlijk veel schadelijker, maar dat neemt niet weg dat we geen rekening moeten houden met de mogelijke schade die toegebracht kan worden door deze radionucliden. Het risico verhoogt ook, zeker omdat we zoals nu meer en meer bouwmaterialen produceren op basis van reststromen die verhoogde gehaltes van natuurlijke radioactiviteit bevatten. Een grondige kennis over de mogelijke effecten op ons lichaam wordt hierdoor steeds belangrijker. Met het prestigieuze project RadoNorm willen wij aan deze kennis bijdragen.”

Hoe communiceren over gevaren?

Op UAntwerpen zullen twee doctoraatsstudenten op het project werken, aangestuurd door de professoren Heidi Vandebosch en Peter Thijssen. “In Antwerpen zullen we vooral werken rond de manier waarop er effectief over radon gecommuniceerd kan worden. Hoe zorgen we ervoor dat de juiste informatie de juiste doelgroepen bereikt? Wat moeten we beklemtonen in de boodschappen? En hebben die ook de gewenste impact?”, legt Vandebosch uit. “Wetenschappers en specialisten hebben erg veel kennis over radon en de bijhorende gevaren, maar het grote publiek nog niet. Op een laagdrempelige manier willen we veel mensen gaan bereiken. Waarom in plaats van de typische wetenschappelijke informatie in een folder eens geen verhaallijn in een populaire soap brengen?”

“Op die manier kunnen we mensen bewust maken van de gevaren en de beschermende maatregelen, maar ook motiveren om bijvoorbeeld bijkomende informatie te gaan zoeken op het internet”, voegt Thijssen toe. ”Ook via persoonlijke gesprekken kan de boodschap verspreid worden. We zullen ons daarom niet alleen richten op individuen maar ook op hun sociale netwerk.”

This project has received funding from the Euratom research and training programme 2019-2020 under grant agreement No 900009.