Nieuwe app wil aantal consultaties bij psycholoog voor depressieve klachten halveren
Psychologiepraktijk Faresa en het Instituut voor Mobiliteit UHasselt ontwikkelen een digitale tool om personen met depressieve klachten sneller en efficiënter te kunnen begeleiden. De app TOTEM helpt de psycholoog om cliënten ook thuis op te volgen en hen via artificiële intelligentie gerichte feedback en aanbevelingen te geven. “Digitale tools kunnen een grote meerwaarde zijn bij het therapieproces. Met deze app willen we het vele werk van de psycholoog verlichten en de wachttijden in de mentale gezondheidszorg helpen wegwerken”, zeggen dr. Veerle Ross (projectleider bij IMOB UHasselt en Faresa) en prof dr. Nele Jacobs (CEO van Faresa).
TOTEM
Het aantal depressieve stoornissen in België is, na een daling in 2022, sinds einde 2023 opnieuw in stijgende lijn. Bijna 1 op 6 Belgen zou symptomen van depressie vertonen, dat is dubbel zoveel als in 2018. Niet alleen zorgt dit voor een almaar stijgende werkdruk voor psychologen en voor lange wachttijden voor wie hulp nodig heeft. Daarnaast heeft het ook een grote maatschappelijke kost. Zo blijkt uit cijfers van het Riziv dat in 2021 meer dan 1,8 miljard euro is uitgegeven aan uitkeringen voor arbeidsongeschiktheid langer dan 1 jaar ten gevolge van een depressie of burn-out. Het is dan ook van essentieel belang om in te grijpen vóórdat werknemers uitvallen.
Tweedelijns digitale assistent
“De nood binnen de mentale gezondheidszorg is dus erg hoog en wij geloven dat artificiële intelligentie de oplossing is om psychologische begeleiding te ondersteunen”, zegt Nele Jacobs van Faresa. Samen met IMOB UHasselt ontwikkelt Faresa daarom nu de app TOTEM. Deze digitale tool, die kan rekenen op financiële steun van BAN, VLAIO en LRM, volgt personen met lichte en matige depressieve klachten mee op. “Deze app vervangt de psycholoog niet, maar is een digitale assistent van de psycholoog en de cliënt. De app monitort de cliënt op basis van objectieve data zoals slaap, hartslag en activiteiten zoals verplaatsingsgedrag en laat de gebruiker en psycholoog toe om subjectieve informatie in te geven over het huidige mentaal welzijn. Ook kan de app therapeutische interventies geven en opvolgen.
AI-tool stimuleert anti-depressief gedrag
Met TOTEM willen Faresa en IMOB de zorg bij beginnende depressieve klachten ook nog meer personaliseren op maat van de cliënt. In het voortraject gingen ze al na of personen met depressie openstaan voor het gebruik van een dergelijke digitale assistent. “Het antwoord daarop was een duidelijke ja”, zegt dr. Veerle Ross, onderzoeker bij het Instituut voor Mobiliteit van UHasselt. “Met de app willen we mensen met depressieve klachten meer motiveren tot gedragsactivatie. Via artificiële intelligentie kan de app ook gericht tussenkomen met interventies om helpend of anti-depressief gedrag te stimuleren die op voorhand door de psycholoog zijn bepaald. Denk daarbij bijvoorbeeld aan een motiverende boodschap om een haalbare activiteit te ondernemen, rekening houdend met plaats, tijdstip en de ernst van aanwezige klachten. Het is belangrijk om deze zeer effectieve basiscomponent uit de state of the art begeleiding bij depressieve klachten te automatiseren. Depressieve klachten lichten op door de juiste activiteiten te ondernemen en hierin ondersteunt de TOTEM app. Door positieve veranderingen aan te brengen in hun leven, voelen cliënten zich beter. Het gaat helemaal niet om steeds méér en méér informatie zoals je nu vaak ziet in apps, maar wel over het stimuleren van gedragsverandering door just-in-time data-gedreven interventies.” vv
Wachtlijsten wegwerken
“Een digitale assistent die een deel van de consultatietijd op slimme wijze ‘overneemt’ is volgens ons de enige weg om psychologen te ondersteunen om zelf niet onderuit te gaan. Met deze app als assistent van de psycholoog willen we het aantal consultaties bij een psycholoog sterk verminderen, tot zelfs halveren zonder kwaliteitsverlies”, zegt prof. dr. Nele Jacobs. “Dat is echt nodig want de politiek heeft via de Conventie Eerstelijns Psychologen (ELP) de toegankelijkheid naar eerstelijnspsychologische zorg wel verbeterd en Faresa doet hieraan mee, maar op de tweede lijn blijft over het algemeen de situatie precair omwille van beperkte terugbetaling via de mutualiteiten, de wachtlijsten (tot 2 jaar) en de overbelasting door werkdruk van de eigen beroepsgroep. Het spreekt voor zich dat het aantal consulten dat een psycholoog dagelijks kwalitatief kan zien, zijn gezond maximum kent.”
De Belgische marktintroductie van de TOTEM app is gepland voor de eerste helft van 2025 om daarna ook in het buitenland stappen te nemen. “TOTEM zal als digitale assistent zijn plaats vinden in verschillende ecosystemen waar psychologen of psychiaters behandelen, zowel in de zorg als in het bedrijfsleven. We zijn in dialoog met externe preventiediensten, bedrijven en bereiden linken voor met elektronische patiëntendossiers of andere platformen”, besluit Nele Jacobs.