Wetenschappers brengen voor het eerst alle ziekteprocessen achter neurodegeneratieve aandoeningen in kaart

Een internationaal team van wetenschappers, onder leiding van UHasselt-onderzoekers prof. dr. Ilse Dewachter en prof. dr. David Wilson (Biomed UHasselt) heeft nu voor het eerst al deze mechanismen die het neurodegeneratieve proces in deze ziekten aansturen, nauwgezet in kaart gebracht en per aandoening opgelijst welke processen in welke mate een rol spelen. Deze hallmarks, basiskenmerken, achter de verschillende neurodegeneratieve aandoeningen zijn nu gepubliceerd in het prestigieuze wetenschappelijke journal Cell (impactfactor 66.850).

Nieuwe strategie voor therapieën

De bestaande therapieën die tot nu gebruikt worden bij neurodegeneratieve aandoeningen, richten zich grotendeels op het aanpakken van slechts één specifiek mechanisme achter het ziekteproces. Zo kan een therapie bijvoorbeeld specifiek ingrijpen op het inflammatieproces of specifiek het samenklitten van eiwitten in de hersenen proberen tegen te gaan. Maar dat blijkt niet voldoende om het ziekteproces op afdoende wijze te stoppen of in grote mate af te remmen.

“Zo was er recent het voorbeeld van Lecanemab, een medicijn tegen Alzheimer, dat specifiek het samenklitten van het abeta-eiwit in de hersenen aanvalt. Hoewel succesvol tegen het opstapelen van dat eiwit, kan het medicijn toch niet voldoende effectief de verdere ontwikkeling van Alzheimer stoppen bij patiënten”, zegt prof. dr. Ilse Dewachter. “Wij geloven daarom dat je neurodegeneratieve aandoeningen enkel kan stoppen, door op verschillende processen die een rol spelen in de ontwikkeling van de ziekte gelijktijdig in te spelen. Het in kaart brengen van al deze mechanismen en deze specifiek linken per ziektebeeld, zoals we nu hebben gedaan, is hierin een belangrijke stap.”

Internationale expertise

Aan de publicatie werkten de onderzoekers van UHasselt samen met prof. dr. Ludo Van Den Bosch (KULeuven/VIB), gespecialiseerd in de aandoening ALS, en tal van andere hoogstaande wetenschappers wereldwijd. “Ieder bracht zijn eigen expertise mee, om zo minutieus de ziekteprocessen van iedere aandoening op te lijsten”, zegt prof. dr. David Wilson. “Zo een inspanning gebeurde eerder al om de processen achter de ontwikkeling van kanker of veroudering in kaart te brengen. Het betekende het begin van een nieuw tijdperk in de ontwikkeling van therapieën. Met dit werk, willen we nu hetzelfde realiseren voor neurodegeneratieve aandoeningen.”

Nieuwe stap naar persoonsgebonden therapie

Naast een therapie die zich richt op het gelijktijdig aanpakken van alle ziekteprocessen in aandoeningen, willen de onderzoekers met deze publicatie ook nieuwe stappen in gang zetten voor meer unieke patiëntgerichte therapie. “Op dit moment behandelen we alle patiënten op dezelfde manier, en mogelijks draagt dat bij tot het uitblijven van de gewenste effecten” zegt prof. dr. Ilse Dewachter. Bij de ene patiënt zal bijvoorbeeld inflammatie een grotere rol spelen in het ziekteproces dan het samenklitten van eiwitten. Daarom levert het mogelijks te weinig op om iedereen hetzelfde medicijn te geven en te kijken of de ziekte wordt afgeremd of gestopt.”

De onderzoekers pleiten er daarom voor dat er nog meer via zogenaamde biomarkers, die aangeven welke processen een rol spelen in het lichaam van de individuele patiënt, gerichtere persoonsgebonden therapie wordt aangeboden aan de patiënt. “Ook hiervoor speelt deze publicatie een heel belangrijke rol”, zegt prof. dr. Ilse Dewachter. “Uiteraard is er nog een erg lange weg af te leggen om te komen tot de ontwikkeling en toepassing van een meervoudige en gepersonaliseerde therapie voor neurodegenerative aandoeningen, want dit is helemaal niet zo eenvoudig. Maar deze oplijsting van de hallmarks levert een belangrijk nieuw kader voor de verdere internationale ontwikkeling van nieuwe therapieën, om in de toekomst die neurodegeneratieve aandoeningen op afdoende wijze te kunnen afremmen.”